Güncel Makalelerimiz
Araç Değer Kaybı Tazminatı
Trafik kazaları sonucunda zarar gören aracın, tamir edilip eski haline getirilmiÅŸ olsa dahi, TRAMER kayıtlarında herkes tarafından yapılabilen sorgulamayla aracın hasar geçmiÅŸi gözükmektedir. Kaza sonrasında arabanın orijinalliÄŸini yitirmiÅŸ olan zarar ÅŸeklinde tanımlanabilmektedir. Aracın kazadan önceki hasarsız piyasa deÄŸeri ile kazadan sonra onarım görmüÅŸ deÄŸeri arasında fark ortaya çıkmaktadır.
Meydana gelen trafik kazasında; kusurun tamamının araç sürücüsüne ait olmadığı yahut araç sürücüsünün kusursuz olduÄŸunuz durumlarda, araç satılırken piyasa deÄŸerinden daha düÅŸük ücrete satılarak araçtaki deÄŸer kaybı zararı araç maliki üzerine kalmaktadır. Fakat bu zarar belli ÅŸartlar da kazaya karışan ve kusurlu olan karşı tarafın sigorta poliçesinden tazmin edilebilmektedir.
Araç̧ deÄŸer kaybı davası, kaza olayının öğrenildiği veya meydana geldiÄŸi tarihten itibaren 2 (iki) yıl içinde açılması gerekmektedir. Ancak kazanın olduÄŸu tarihten itibaren (hasarı veya kazayı öÄŸrenmeme halinde) 10 (on) yıl içinde araç̧ deÄŸer kaybı davası açılmamışsa zamanaşımına uÄŸramaktadır.
Yargıtay içtihatlarına göre; araçta oluÅŸan deÄŸer kaybı, trafik sigorta poliçesi kapsamında ödenmesi gerek bir zarardır.
YARGITAY 4. HUKUK DAİRESİ E. 2001/12342, K. 2002/3124, T. 18.3.2002 sayılı kararında:
“… Dava trafik kazasından doÄŸan tazminat isteÄŸi olup mahkemece bilirkiÅŸi raporuna dayanılarak davacıya ait araçta deÄŸer kaybı olmayacağı benimsenmiÅŸtir. Aracın onarıldıktan sonra mübadele (rayiç̧) deÄŸerinin olaydan önceki mübadele deÄŸerinden az olacağının kabulü̈ gerekir. Çünkü̈ tamamen onarılmış̧ olsa bile bu araba tahribatın izlerini taşımaktadır. Onarılmış durumdaki deÄŸeri, ne kadar iyi onarılmış̧ olursa olsun kural olarak aynı nitelikteki hiç̧ hasara uÄŸramayan araç̧ deÄŸerinden düşüktür ve bu da cari deÄŸerinden kaybettirmektedir… Dava trafik kazasından doğma tazminat isteÄŸi olup mahkemece bilirkiÅŸi raporuna dayanılarak davacıya ait araçta değer kaybı olmayacağı benimsenmiÅŸtir…. Oysa davacının olaydan sonraki mal varlığının deÄŸeri, zarar verici olayın meydana gelmemesi halinde deÄŸerinden daha az ise, zarar var demektir. Gerçekten bir şeyin tahrip edilmesi veya zarar görmesi halinde nesnel zararı tayin etmek için kural olarak objektif değeri esas almak gerekir. Bu ise mübadele (rayiç) değeridir…”
Trafik kazası sonucu aracın hasar görmesi, haksız fiildir ve Borçlar Kanunu haksız fiile ilişkin hükümler çerçevesinde tazminat talep edilmesi mümkündür.
Borçlar Kanunu 49. maddesine göre,
“Kusurlu ve hukuka aykırı bir fiille başkasına zarar veren, bu zararı gidermekle yükümlüdür.”
Aynı kanunun 51. maddesine göre ise,
“HaÌ‚kim, tazminatın kapsamını ve ödenme biçimini, durumun gereğini ve özellikle kusurun ağırlığını göz önüne alarak belirler.” Bu çerçevede haÌ‚kim dava içerisinde bilirkişiden zararın tespiti ve kusur oranlarını belirlemek için bilirkişi raporu talep edecek ve bu çerçevede hüküm kuracaktır. Bu sebeple davanızı önce belirli bir miktar üzerinden açarak, bilirkişi raporu çerçevesinde tespit edilen miktar neticesinde ıslah ederek talebinizi artırmanız mümkündür.
Tazminat davasını, araç sürücüsü ve ruhsat sahibi farklı ise dilediğinize dava açabilir veya talebinizi her ikisine de yöneltebilirsiniz. Burada müteselsil sorumluluk devreye girecektir.
Borçlar Kanunu’nun 61.maddesine göre,
“Birden çok kişi birlikte bir zarara sebebiyet verdikleri veya aynı zarardan çeşitli sebeplerden dolayı sorumlu oldukları takdirde, haklarında müteselsil sorumluluğa ilişkin hükümler uygulanır.”
Karşı tarafın sigorta şirketine dava açılıp açılamayacağı hususunda ise, sigorta poliçesinin içeriği önem arz etmektedir. Çoğu sigorta poliçesinde araç değer kaybı poliçe kapsamına alınmadığından araç sürücüsü veya ruhsat sahibine dava açmanız, davanızın husumet sebebiyle reddedilmesi açısından önem arz etmektedir. Zira poliçe kapsamında ise araç değer kaybı, bu halde sigorta şirketine talebinizi yöneltmeniz, elbette sigorta şirketinin ödeme gücü açısından lehe olacaktır.
Ancak Sigorta ÅŸirketleri bir çok emsal Yargıtay kararlarına ve sigorta ÅŸartnamelerine raÄŸmen, araç deÄŸer kaybı bedelini ödemeyi reddetmekte veyahut gerçek zararın çok altında bedeller ödemeyi teklif etmektedir.
Yukarıda belirtildiği üzere trafik kazası neticesinde maddi bir zararınız ortaya çıktığında değer kaybı ve diğer masrafları sigorta ÅŸirketi,araç sürücüsü veya ruhsat sahibinden açacağınız araç deÄŸer davası ile talep edebilirsiniz.
PERT FARKI
Sigorta ÅŸirketi, pert olan aracın piyasa deÄŸerini öderken, aracın hasarlı haliyle satılabilecek deÄŸeri (hurda veya enkaz bedeli) bu tutardan düÅŸülür. Ä°ÅŸte bu düÅŸülen miktara pert farkı denir. Araç sahibi, isterse bu farkı ödeyerek hasarlı aracını elinde tutabilir veya sigorta ÅŸirketi, hurda aracı bir üçüncü ÅŸahsa satarak pert farkını denkleÅŸtirebilir.
Araç pert farkı, kaza sonucu pert (tam hasarlı) olarak kabul edilen bir aracın sigorta ÅŸirketi tarafından ödenen tazminat ile aracın piyasa deÄŸeri arasındaki farktır. Sigorta ÅŸirketi, aracın rayiç bedelini öderken, aracın hurda deÄŸeri (enkaz bedeli) bu tutardan düÅŸülerek ödeme yapar.
ÖrneÄŸin, aracın rayiç deÄŸeri 500.000 TL, hurda deÄŸeri ise 100.000 TL ise sigorta ÅŸirketi 400.000 TL ödeme yapar. Araç sahibi, isterse bu farkı ödeyerek hurda aracı elinde tutabilir veya sigorta ÅŸirketi aracı satabilir. Pert farkı hesaplama, pert tazminatı, hurda bedeli, eksper raporu ve sigorta ödemesi gibi terimler, bu konuyla ilgili en çok aranan kelimeler arasındadır.
ARAÇ PARÇA ANALÄ°ZÄ°
Bir kazada hasar gören aracın onarım sürecinde, deÄŸiÅŸmesi veya tamir edilmesi gereken parçaların detaylı ÅŸekilde incelenmesi ve deÄŸerlendirilmesi iÅŸlemidir. Bu analiz, parçaların orijinal , eÅŸdeÄŸer , çıkma (ikinci el) veya yan sanayi olup olmadığı, maliyetleri ve araç üzerindeki uyumlulukları gibi faktörleri kapsar.
Açıklama:
- Eksper Raporu: Sigorta eksperleri, kazalı araç üzerindeki hasarlı parçaları analiz ederek hangi parçaların deÄŸiÅŸmesi veya onarılması gerektiÄŸini belirler.
- Orijinal veya Yan Sanayi Ayrımı: Sigorta ÅŸirketleri, onarım maliyetini düÅŸürmek için genellikle yan sanayi veya eÅŸdeÄŸer parçaların kullanılmasını önerebilir. Araç sahibi ise orijinal parça talep edebilir.
- Maliyet Analizi: DeÄŸiÅŸmesi gereken parçaların maliyetleri, iÅŸçilik giderleriyle birlikte hesaplanır ve toplam onarım bedeli belirlenir.
Araç parça analizi, sigorta ÅŸirketleri, servisler ve araç sahipleri arasındaki anlaÅŸmazlıkları önlemek için önemli bir süreçtir ve onarımın doÄŸru ve güvenli ÅŸekilde yapılmasını saÄŸlar.
Sigorta ÅŸirketleri, onarım bedelini düÅŸürmek için yan sanayi veya çıkma parça önerebilir, ancak bazı poliçelerde orijinal parça teminatı bulunur. Araç sahipleri, eksper raporu, orijinal parça hakkı, sigorta ödemesi, parça uyumluluÄŸu ve onarım süresi gibi konularda haklarını bilmelidir.
ONARIM BEDELÄ°
Araç kazalarındaki onarım bedeli, bir kazada hasar gören aracın eski haline getirilmesi için gereken tamir masraflarını ifade eder. Bu bedel, aracın marka ve modeline, hasarın boyutuna, deÄŸiÅŸmesi gereken parçaların maliyetine ve iÅŸçilik ücretlerine göre belirlenir.
Sigorta kapsamında ise onarım bedeli, genellikle kasko sigortası veya karşı tarafın trafik sigortası tarafından karşılanır. Eksper raporları, onarım bedelinin belirlenmesinde önemli bir rol oynar ve aracın piyasa deÄŸerine oranla onarım maliyeti yüksekse, araç pert (tam hasar) olarak deÄŸerlendirilip tazminat ödenebilir.
Ä°KAME ARAÇ BEDELÄ°
Araç Mahrumiyeti: Bir kazada hasar gören aracın tamir süresince kullanılamaması durumudur. Bu süreçte araç sahibi, alternatif ulaşım yöntemleri (kiralık araç, taksi, toplu taşıma vb.) kullanmak zorunda kalabilir. EÄŸer kusurlu taraf karşı tarafsa, araç mahrumiyetinden doÄŸan zararlar talep edilebilir.
Yargıtay, ikame araç bedeliyle ilgili pek çok önemli karar vermiÅŸtir. ÖrneÄŸin, Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, bir kararında ikame araç bedelinin, kazaya karışan araç için tamir süresi boyunca ödenmesi gerektiÄŸini belirtmiÅŸtir. Bu karar, maÄŸduriyetin önlenmesine ve hak sahibinin yaÅŸam standardının korunmasına yöneliktir.
TÄ°CARÄ° KAZANÇ KAYBI
Ticari Kazanç Kaybı: Ticari amaçla kullanılan bir aracın (taksi, nakliye aracı, servis aracı vb.) kaza nedeniyle hizmet verememesi sonucu, araç sahibinin uÄŸradığı gelir kaybıdır. Bu zarar, aracın günlük kazanç ortalaması ve onarım süresi dikkate alınarak hesaplanır. Kusurlu tarafın sigortası veya doÄŸrudan kusurlu kiÅŸi bu kaybı karşılamakla yükümlü olabilir.